Od dziesięcioleci powracają w tym kraju pewne dyskusje - o powrocie do VAT (choć chyba te już się znudziły), o likwidacji abonamentu RTV i o likwidacji "podatku Belki". Ta ostatnia powróciła tym razem za sprawą tzw. OKI, które... oczywiście zamiast likwidować podatek, wprowadza nowy w myśl hasła "Lubicie niskie podatki? Super, mam 5 nowych niskich podatków dla was!".

Otwarte Konto Inwestycyjne, bo tak brzmi rozwiniecie skrótu OKI, jest pomysłem na wspieranie inwestowania. Bardzo ogólnikowe założenia publikowane na rządowych stronach mówią:
W ramach OKI możliwość zainwestowania bez podatku do 100 000 zł w inwestycje na rynku kapitałowym, w tym do 25 000 zł w lokaty oraz obligacje oszczędnościowe, dla nadwyżki ponad 100 000 zł obowiązywać będzie niski podatek od aktywów w wysokości 0,8%-0,9% wartości inwestycji.

Policzmy, ile można zyskać? Albo: ile trzeba mieć żeby ryzykować w razie że się straci?.

Całkowicie zwolnione z podatku mają być podane kwoty. W odniesieniu do lokat rachunek jest bardzo prosty: 25 000 zł przy założeniu 4% odsetek po roku daje nominalnie 1 000 zł. Od tej kwoty płacimy obecnie 19% podatku, zatem 190 zł - tyle zyska przeciętny oszczędzający kwotę do 25 000 zł. Ale sprawa zaczyna wyglądać inaczej przekraczając tą kwotę, bo wówczas pojawia się nowy niski podatek 0,8% lub 0,9% (przyjmę tą pewniejszą 0,9%) ale od kapitału. Tak będzie się kształtować na tle obecnego rozwiązania? Najlepiej zademonstruje to wykres (również zakładając 4% odsetek):

Tak, to nie błąd! Jako, że nowy podatek ma być płacony od nadwyżki kapitału, to wraz z jego wzrostem kwota podatku bardzo szybko wzrasta. Już przy 160 000 zł podatek "belkowy" od odsetek (czyli 6 400 zł) to 1 216 zł. Ale podatek OKI od 160 000 minus 25 000 czyli od 135 000 zł to 1 215 zł, czyli raptem złotówka mniej. Idąc dalej tylko tracimy - przy kwocie 0,5 mln zł inwestując w OKI zapłacilibyśmy 4 275 zł podatku, podczas gdy dotychczas taka kwota generowała by 20 000 zł odsetek, od których 19% podatku to 3 800 zł, a więc OKI oznacza podatek o 722 zł. Oczywiście zakładając 4% odsetki - przy większych (choć w przyszłości mniej realnych) co prawda jest nieco lepiej, ale przy mniejszych sytuacja jeszcze się pogarsza. W skrajnym przypadku, gdyby odłożyć taką kwotę i nie otrzymać z tego tytułu żadnych odsetek, to w starym układzie nie zapłacimy nic, a w nowym wciąż płacimy tą samą kwotę ponad 4 tysięcy złotych!

Tym sposobem przechodzimy do drugiej części - wszak nie musimy ograniczać się do 25 000 zł na lokatach (czy obligacjach) w ramach OKI - może inwestycja w akcje 4-krotnie większej kwoty da lepszy rezultat?

Owszem, jeśli w żadnym momencie nie przekroczymy kapitału 100 000 zł, to OKI może zostać - nie zapłacimy podatku. Ale rozważmy kilka innych scenariuszy.

Powiedzmy, że kupiliśmy na początku roku akcji za 80 000 zł. W ciągu roku aż do połowy okazały się one świetną inwestycją i urosły o 100%. Tym samym kapitał na rachunku wzrósł do 160 000 zł. Ale niestety, trzymaliśmy dalej i na koniec roku cena spadła ponownie do 81 000 zł. Finalnie zyskaliśmy 1 000 zł, ale... Od tej kwoty trzeba by odjąć jeszcze opłaty domu maklerskiego za dwa zlecenia - zakupu i sprzedaży. Będzie to ok. 628 zł. Tym samym nasz dochód 372 zł, od którego "Belka" zabierze nieco ponad 70 zł. Ale co w OKI? Wszak zaczęliśmy i skończyliśmy sporo niżej limitu 100 000. Ale w trakcie roku był on przekroczony. Jak będzie liczony kapitał? Tego do końca nie wiadomo - teoretycznie powinien być liczony każdego dnia, inaczej system będzie mocno podatny na obchodzenie. W powyższym scenariuszy może się okazać, że średnioroczny kapitał może wynieść 120 000 zł, od których zapłacimy ponad 1 000 zł podatku OKI! Tym samym osiągając zysk będziemy stratni!! Czyż nie jest to absurdalne?

Jeszcze bardziej absurdalne okaże się, gdy zechcemy lawirować znacznie bliżej limitu 100 000 zł lub nawet go przekroczyć. Ogólnie, o ile w przypadku "podatku Belki" każda strata oznacza zerowy podatek, tak w przypadku OKI nawet strata może oznaczać konieczność płacenia podatku!

Zobaczmy na wykresie prostszy przykład - inwestujemy kwotę na rok czasu. W trakcie roku akcje rosną równomiernie każdego dnia o 8% w stosunku rocznym. Po roku realizujemy zysk. Za każdą z operacji płacimy 0,39% opłaty maklerskiej. Ile zyskamy na koniec dla obu przypadków?

Czyli przykładowo dla kwoty 200 000 zł: wpłacamy taką kwotę, co dodatkowo rodzi opłatę 780 zł. Po roku wyciągamy o 8% więcej, czyli 216 000 zł, od której płacimy opłatę 842,40 zł. Zatem od przychodu 16 000 zł odejmujemy koszty 1 622,40 zł, co daje nam 14 377,60 zł dochodu. Od tej kwoty płacimy 19% podatku, czyli 2 731,74 zł. Zostaje nam na czysto 11 645,86 zł.

Jak to dla OKI będzie wyglądać? Opłaty są identyczne jak w poprzednim przypadku. Zmienia się tylko podatek, bo musimy zapłacić 0,9% od nadwyżki ponad 100 tysięcy złotych, czyli od kwoty 108 000 zł (średnie saldo za rok pomniejszone o próg), a to daje nam 972 zł podatku. W tym przypadku OKI wygląda ciekawiej, gdyż zostanie nam aż 13 405,60 zł czystego zysku.

Przy takim założeniu nowy podatek promuje taką formę inwestycji i wraz ze wzrostem kapitału, w przeciwieństwie do poprzedniego przypadku, zysk jeszcze bardziej wzrasta (tym samym: promuje bardziej bogatych).

Ale sytuacja się zmienia, gdy wcale nie uda się osiągnąć 8% przychodu. Niech będzie to przychód o połowę niższy i identyczny, jak dla przypadku lokat, czyli 4%:

W tym przypadku graniczną kwotą jest ok. 291 tysięcy złotych, po przekroczeniu której podatek po staremu będzie niższy, niż liczony wg warunków OKI.

Punktem granicznym jest wypracowanie zysku powyżej 4,5% (połowy nowego podatku), gdyż wóczas wzory zaczynają się rozbiegać i nie dochodzi do przecięcia krzywych. Dla mniejszych kwot odsetek OKI oznacza prędzej lub później stratę - tym szybciej, im mniejsze będą procentowo odsetki.

Cały absurd polega więc na tym, że nowe rozwiązania promują bogatych, którzy na dodatek potrafią uzyskać dobry zwrot z inwestycji giełdowych (tu wliczają się też znacznie pewniejsze i tańsze w zakupie obligacje). Jeśli jednak ktoś spróbuje i właduje się w nieodpowiednie spółki, mocno na tym popłynie. Zatem za słuszną nalezy uznać krytykę, jaka pojawiła się zewsząd dotycząca nowych rozwiązań. I prawdopodobnie poraz kolejny w ostatnich dniach głośna medialna i publiczna krytyka sprawią, że rząd wycofa się z tego chybionego pomysłu. Ponownie próbuje się nam wcisnąć pod płaszczykiem zmniejszania podatków tak naprawdę nakładanie nowych, w konsekwencji wynoszących więcej (nie oszukujmy się - przeciętny Kowalski kokosów na giełdzie nie zbije). A wszysko okraszone wzorami tak, aby nie można było prosto porównać, jak jesteśmy okradani. Jak myślicie, dlaczego tak chętnie pojawiają się pomysły likwidacji matury z matematyki?